Ragbi Günlükleri 46

Her sporseverin; mutlaka hayranı olduğu, adını ezbere bildiği en az bir tane sporcu vardır. Sahada gösterdikleri inanılmaz performanslar, biz izleyicileri mest eder. Bu performanslardan bazıları ise hiç unutulmaz ve spor tarihindeki yerini alır.

Hayranlıkla izlediğimiz sporcuların ve gösterdikleri performansların arkasında çok büyük bir emek vardır. Güne çok erken başlayan bu sporcular, gün boyu yorucu idmanlar yaparlar. İyi beslenmek zorundadırlar. Diyetlerini harfiyen yerine getirirler. Gün boyunca yaptıkları sert idmanlar sonucu, vücutlarının uğradığı hasarı giderebilmek için iyi dinlenmeleri gerekir. O yüzden, uyku saatlerine çok özen gösterirler. Sakatlık yaşadıklarında, onları sahaya geri döndürebilmek için uğraşan doktorları, fizyoterapistleri ve masörleri vardır. İşlerine karşı motivasyon sorunu yaşadıklarında, oyun içerisinde kaygı duyduklarında hemen psikologları devreye girer. Yani, sahada gösterilen o performanslar büyük bir ekip işidir.

Ragbi Günlükleri’nde bu hafta, sporun ve sporcunun tamamlayıcı taşlarından fizyoterapiyi konuşalım istiyorum. Bu konuda, işin uzmanından yardım alacağız. Fizyoterapist Merve ÇELİK, spor ve fizyoterapi üzerine keyifle okuyacağınız çok güzel bir yazı kaleme aldı.

Trakya Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon bölümünden mezun olan Merve ÇELİK, İstanbul Üniversitesi’nde Egzersiz ve Spor Bilimleri üzerine eğitimine devam ediyor. Trakya Ragbi’de dâhil olmak üzere birçok iş tecrübesi bulunan Merve, şu anda Türkiye Basketbol 2. Ligi’nde mücadele eden Harlem Basketbol’da görev yapıyor. Manuel terapi, dorn terapi, arricot test andtretmentmethot, ilk yardım ve etkili iletişim ve diksiyon üzerine sertifikalarının yanında; liderlik, beden dili, kriz yönetimi, ofiste sağlıklı yaşam ve doğru pazarlama eğitimleri de almış. Trakya Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren Genç Türk Kızılay, Genç Tema ve Genç Yeşilay topluluklarında yönetim kurulu üyeliği yapan Merve, Farklı 1 Gençlik Topluluğu’nun da kurucu başkanı. Bir yandan dağcılık, kamp, yoga/pilates, enstrüman çalmak gibi uğraşlarla meşgul olurken, diğer yandan ‘Ofis Çalışanlarında Fiziksel Aktivitenin İncelenmesi’ üzerine olan bilimsel çalışmasına devam ediyor.

Ragbi Günlükleri’nin 46. yazısına yaptığı katkı için kendisine teşekkür ediyor ve sizler için hazırladığı ‘Spor ve Fizyoterapi’ makalesine geçiyorum.

Spor ve Fizyoterapi

Spor Fizyoterapisti kimdir?

Spor fizyoterapisti, sakatlık anından iyileşme dönemine kadar sporcunun rehabilitasyonu ile ilgilenip sahaya dönüş aşamasında sporcu ile birebir çalışan aynı zamanda sporcunun müsabaka öncesi hazırlık ve sonrası için geri dönüş(recovery) programları ile adaptasyonunu sağlayan bir sağlık çalışanıdır. Spor fizyoterapistleri, sezon içerisinde sporcunun performansını değerlendirerek, sakatlığa yönelik risk analizleri yapıp önleyici programlar hazırlayarak ve performansın devamlılığını takip ederek sporun her aşamasında yer alırlar.

Sporcularda en çok hangi sakatlıklar görülüyor ve bu kadar sık görülmesinin sebebi nedir?

Meslek hayatımda en sık gördüğüm sakatlıklar, diz ve ayak bileği oldu. Ama unutulmamalıdır ki sakatlıklar branşlara ve mevkiye göre değişkenlik gösterir. Örneğin basketbol sporunda mevki 5 numara(center) olan bir sporcu genelde diz sakatlığı yaşarken,mevkisi 1-2 olan sporcu topu tüm düzlemlerde hızla kullanarak rotasyonel hareketleri fazlaca gerçekleştirdiği için ayak bileği problemleri daha fazla görülür.

Bu sakatlıkların bu kadar sık görülmesinin sebebi anatomik yatkınlık, yanlış antrenman, yanlış ya da eksik ısınma-soğuma, müsabaka sonrası yetersiz toparlanma, direkt travma, tekrarlı zorlayıcı aktiviteleri sayabiliriz.

Sporcularda tedavi süreci nasıl ilerler?

Sporcu sakatlanmaları,sedanter(hareketsiz) bireylerin sakatlığından daha komplike ve yeniden performans gerektiren bir saha macerasına geri dönüşü kapsadığından daha uzun sürer. Programlar daha yoğun olur ve sürekli takip gerektirir. Tedavinin süresini de uygulanacak yöntemleri de sporcunun fiziksel ve psikolojik durumu belirler. Biz hem tedaviyi tamamlayıp sporcuyu sahaya geri göndermek için çalışırken bir yandan durumu değerlendiririz. Amacımız, sporcunun tedavisini bitirip eski performansına kavuşmasını sağlamaktır. Sahaya dönüşü fizyoterapinin gidişatı belirler. Sahaya döndükten sonra da belirli aralıklarla kontrolleri yapılır ve ihtiyaç halinde kısa bir programa dâhil edilir.

Spor branşına göre fizyoterapistlerin hazırladığı tedavi programı değişkenlik gösterir mi?

Her spor branşının kendine ait fiziksel gereklilikleri vardır. Örneğin futbol ve basketbol sporlarında futbol oyuncusunun oyun adaptasyonu için gereken fiziksel gereklilik ile basketbol oyuncusunun ki benzer olsa da aynı değildir. Bu yüzden hem sakatlık süresince hem de sporcunun yaralanmasını önlemek için oluşturduğumuz koruyucu rehabilitasyon programında branşlara özel farklı protokoller uygularız. Farklı branşların sporcularına standardize edilmiş programlar uygulamayız.

Sakatlıklardan korunmak için sporcularla nasıl çalışırız?

Sezon boyunca sporcular kendi branşı ve mevkisinde adaptasyona ihtiyaç duyar. Eğer o sporda ve mevkideki fiziksel ve psikolojik adaptasyonu sağlanamazsa, sonucunda sakatlık görebiliyoruz. Biz, bu adaptasyonu sağlamak için sporcuyla sezon öncesi ve sezon süresince birlikte çalışırız. Çalışmalarımız, spora ve mevkiye ait tüm hareketleri sporcunun zorlanmadan yapabilmesi için gerekenleri kapsar. Bu çalışmalar hem performansı arttırır hem de sakatlanma riskini aza indirir.

Öte yandan sezon öncesi yaptığımız risk analizinden çıkardığımız sonuçlar ile sporcu için koruyucu program çıkararak analiz sonuçları ne gerektiriyorsa birebir çalışarak riski en aza düşürmeyi hedefleriz. Böylece sezonu sağlıklı şekilde kapatabiliriz.

Sporcuların bir fizyoterapiste neden ihtiyacı var?

Fizyoterapistler 4 yıllık bir lisans eğitiminden mezun olarak anatomi, fizyoloji, nöroloji, ortopedi, manuel terapi, sinir sistemi, dokular hakkında, ağrı ve başka bir çok alanda bilgi sahibidirler. İnsan ve insan vücudu hakkında sahip olduğu bilginin muhakemesini yaparak sporcuyu doğru bir şekilde tedavi edebilir ve yönlendirebilirler. Bu sayede sporcu kendi branşında fiziksel başarıyı doğru yolla yakalayabilir. Bu yüzden her sporcunun spora hakim bir fizyoterapiste ihtiyacı vardır.